Hoe kan Rijkswaterstaat haar innovatieproces meer open inrichten met als doel om 30 procent duurzamer, 30 procent goedkoper en 30 procent veiliger te werken? Meer algemeen: hoe kan Rijkswaterstaat Open innovatie binnen de eigen organisatie beter organiseren?
Frismakers deed onderzoek naar de wijze waarop onder meer Unilever, Alliander, Groot composiet, DSM en Philips, haar Open innovatieproces heeft vormgegeven. Onderstaand het interview-verslag van de alliantie Groot Composiet.
Interview-verslag Groot Composiet & Open innovatie
De alliantie is in 2009 gestart met 15 partners, waar van 12 MKB bedrijven en 3 kennisinstellingen. Het project heeft een budget van 5 miljoen euro en 2,5 miljoen euro aan cofinanciering. De samenwerking loopt formeel tot eind 2013, maar de partijen hebben al aangegeven door te willen gaan. De initiator is Piet Goverse, een oud-ondernemer in composiet, die gelooft in kennisdeling. Met dank aan Subsidie voor regionale ontwikkeling (Efro), heeft de alliantie vorm gekregen. ATO is hierin initiatiefnemer en project beheerder. Ruth Mourik is een van de partners die met cofinanciering bijdraagt aan het project. Haar rol was om bij de verschillende partners kennis en ideeën op te halen en het inhoudelijke dialoog tussen de partners onderling te versnellen. Tevens analyseert ze momenteel de geleerde lessen en vertaalt dit naar een kennisdatabase (website) die deze informatie ontsluit en borgt.
Resultaten Open innovatie alliantie
10 OI projecten. Het resultaat van de alliantie is dat er ruim 10 innovatie plannen zijn ingediend en gehonoreerd door de regie groep. De meeste Open innovatie (OI) projecten zijn uitgevoerd in samenwerking van 2 à 3 partijen. De projecten variëren van relatief kleine projecten, bijvoorbeeld de ontwikkeling van een energie passief kozijn en de ontwikkeling van een computermodel. Tot relatief grote projecten, zoals High tech diepzee deksels voor de kruising van pijpleidingen. Of een complex onderzoeksproject dat het effect van een belasting bij een botsing analyseert en de doorwerking in de verschillende materiaal-lagen.
Werkvorm van de alliantie. Ook als resultaat kan worden gezien is dat er een werkvorm is gevonden, er is openheid tussen partners ontstaan, de behoefte tot samenwerking is gegroeid en wordt er een gezamenlijke toekomstvisie gevormd op Groot Composiet 2.
Positionering OI partners. De MKB bedrijven zijn door de alliantie gaan nadenken over positionering en hebben dit in de praktijk gebracht. Bijvoorbeeld een bedrijf was vooral gericht op het verkrijgen van subsidies en is veel meer klantgericht gaan werken. Een ander bedrijf heeft zich volledig geconsolideerd op één marktsegment en heeft hiermee een omzet groei van 2 naar circa 50 miljoen gerealiseerd. Een derde voorbeeld is een bedrijf dat zich dankzij een marktverkenning, naast de markt van boten, nu ook de markt van bruggen bedient.
De Open innovatie alliantie Groot Composiet heeft voor de bedrijven gewerkt als een spiegel. Waar ben je mee bezig en waarom? Professionalisering heeft plaatsgevonden door gezamenlijk te werken aan visie, strategie en de professionalisering van productieprocessen, producten en processen (ISO certificering).
Geleerde lessen Open innovatie met MKB
Vertrouwen. De deelnemende bedrijven zijn allemaal MKB bedrijven actief in hetzelfde werkgebied. Nadat de alliantie al één jaar een feit was, waren er nog nauwelijks resultaten geboekt. De rede was dat er geen onderling vertrouwen was. Men zag elkaar als concurrent. Pas nadat dit in enkele gesprekken, bespreekbaar was gemaakt, was er ruimte voor samenwerking. Hierbij stonden de volgende vragen centraal: Wat versta je onder vertrouwen? Op welke wijze kan dit ontstaan? Welke basisregels hanteer je (gedragsregels)? In voorgesprekken gaven mensen aan behoefte te hebben aan een contract. Naar aanleiding van het gesprek over vertrouwen, bleken contracten overbodig. De teneur was “Een contract heb je niet meer nodig zodra je het hebt, ”.
Met de workshop Positionering werd definitief duidelijk dat veel partijen een eigen Niche hebben in het composiet landschap. De bedrijven kwamen tot inzicht dat ze hele verschillende deel-markten bedienen.
Open innovatie kost tijd. Concurrentiële samenwerking is pas mogelijk als partners elkaar hebben leren kennen op niet-concurrentiële onderwerpen. Voorwaarde is dat de markt groot genoeg is. Tevens kan meewegen dat de partners inzien dat ze elkaar nodig hebben om internationaal gezamenlijk te kunnen opereren.
Dit proces kost 3 à 4 jaar. Een intermediair, bijvoorbeeld een kennisinstelling is nodig. De fases zijn: 1) kennismaking: fysiek samenkomen en een persoonlijke band opbouwen. 2) door kennis te delen en samen te werken, vertrouwen opbouwen. 3) Een grotere collectieve samenwerking.
Kennisinstellingen (KI) als succesvolle mediator. De rol van KI als mediator is belangrijk. Dankzij de niet commerciële instelling en de onafhankelijke positie, hebben zij een centrale rol gespeeld in het bijeen brengen van verschillende MKB bedrijven in een van de innovatietrajecten. Terzijde: het MKB kent veel waarde toe aan de wijze waarop de OI alliantie heeft geleidt tot de plaatsing van studenten en afstudeerders.
Kennisinstelling (KI) als onderzoekspartner MKB, niet succesvol. De MKB bedrijven zagen de KI de eerste 2 à 3 jaar niet staan. De rede was dat bij kleine innovatie vragen (ROI 2 – 3 jaar), het MKB de kennisinstellingen als concurrent ervaart. Bij de grote innovatie vragen (ROI 7-10 jaar) vinden KI geen aansluiting bij de dagelijkse praktijk van het MKB bedrijf.
Ondernemers zijn afwachtend, ze wensen dat de KI ter plaatse het innovatie potentieel van hun organisatie komen analyseren. Ook KI zijn op hun beurt afwachtend, zij zien het niet als hun taak om als niet-commerciële partij, de boer op te gaan.
Start direct met een visie vormingstraject en leg de resultaten vast in een document. Hiermee kun je de verschillende rollen in het collectieve proces verbinden aan onder meer de marktverkenning.
Fysiek samenkomen. Wil je MKB bedrijven meenemen in Open innovatie, dan moet je het lostrekken uit de waan van de dag. MKB bedrijven zijn geneigd om zich te richten op de interne processen. Het eerste jaar is hierin cruciaal, de ervaring leert dat je minimaal elke maand een fysieke bijeenkomst moet organiseren. Ook nadat de partners sterker gecommitteerd zijn tot samenwerking blijken fysieke bijeenkomsten nodig om de voortgang te borgen
Keten samenwerking. In de keuze van de partners is er gekozen voor gelijksoortige partners. Hierbij zijn er kansen blijven liggen om ook verticaal in de keten, partners te betrekken.
Continue procesbegeleiding. Binnen dit project is er drie ton gespendeerd aan procesbegeleiding. Er is 2 fte voltijds ingezet op de procesbegeleiding (community management).
WEBSEARCH
Het doel van de Alliantie Groot Composiet is het vergroten van de innovatiekracht en de werkgelegenheid in de regio op een duurzame manier.
- Open – Alle partners, afkomstig uit kennis- en onderwijsinstellingen en MKB, delen hun kennis en kunde met elkaar.
- Innovatie – Deze kennis en kunde moet leiden tot innovatie.
- Alliantie – De partners binden zich en ondersteunen elkaar in dit proces.
- Groot Composiet – Dit leidt tot de ontwikkeling van grote vezelversterkte kunststof (composiet) objecten (>3×6 meter) in de maritieme, civiele en bouw sector. Denk hierbij aan composiet gevelelementen, vijzels, scheepscasco’s, dekluiken en windbladen – of onderdelen daarvan.
De partners dragen kansrijke innovatieve productideeën aan. Het project management begeleidt de uitwerking hiervan tot een innovatieplan (Fase 1). De regiegroep beoordeelt de haalbaarheid van het innovatieplan op technologische, organisatorische en economische aspecten (Fase 2).Is het plan haalbaar en goedgekeurd dan krijgt het de status ‘innovatieproject’, ook wel deelproject genoemd. Het innovatieproject wordt in uitvoering genomen door de aanvrager in de valorisatiefase (Fase 3). De valorisatiefase begint met kennis- en technologieontwikkeling en sluit af met de het technisch ontwerp van het prototype. Na deze fase wordt een prototype gebouwd en getest (Fase 4). De opgebouwde kennis en kunde wordt binnen het project tijdens en na afloop van het project gedeeld door o.a. workshops en downloads.
Deelprojecten
Binnen het project Groot Composiet worden specifieke deelprojecten gestart die in de maritieme- of civiele sector vallen. Deze deelprojecten zijn samenwerkingsverbanden tussen de verschillende deelnemers aan Groot Composiet en daarmee wordt de kracht van de alliantie benut. Ondertussen zijn er al diverse deelprojecten gestart :
– Composiet Gevelelement
– Composiet Laadvloer
– Groene Gevels van Nabasco
– Robottoepassing voor translucent gelcoatspuiten
– Composiet (park)brug
– Composiet Vijzel
COLOFON
Met het corporate innovatieprogramma streeft Rijkswaterstaat (RWS) naar 30 procent duurzamer en veiliger, 30 procent lager life-cycle kosten en/of 30 procent meer functionaliteit. Hierbij is RWS op zoek naar expertise om Open Innovatie (OI) mogelijk te maken. In opdracht van RWS heeft Frismakers de Open innovatiemanagers van een aantal organisaties (o.a. Unilever, DSM, Philips, Alliander) geïnterviewd. In dit kader hebben wij dit artikel geschreven.
Kemps, S.J.M. “Rijkswaterstaat leert van Open innovatie lessen Groot Composiet” – Frismakers
Bron : Mourik, Ruth, DuneWorks B.V., interview 1 juli 2013
Leave a reply